چراغ خطر افزایش نرخ دلار بر قیمت آهن
قیمت آهن و بسیاری از محصولات دیگر در ایران ثابت نبوده و نوسان آنها همیشه از دغدغه‌های جامعه اقتصادی است. کارشناسان این موضوع را به مسائل متعددی مرتبط می‌دانند. یکی از عوامل مرتبط با این نوسان نرخ دلار است. دلار در ایران به صورت انتزاعی می‌تواند مستقیم و غیر مستقیم بر قیمت کالاها تاثیر داشته باشد.
البته باید گفت که این موضوع محدود به ایران نیست و تقریبا در بسیاری از کشورها با همین موضوع روبرو هستیم. اما با نوسانات شدیدی که نرخ ارز در ایران دارد، این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد. به همین دلیل فعالان اقتصادی همیشه در حال کنترل نرخ ارز بوده و بر اساس پیش بینی آن، برنامه ریزی عملکرد خود را انجام می‌دهند. افزایش قیمت آهن یکی از نگرانی‌های فعالان اقتصادی با افزایش قیمت دلار است که در این مطلب نگاهی به آن خواهیم کرد.
نرخ دلار چگونه بر بازارها تاثیر می‌گذارد؟
نرخ ارز به صورت ملموسی می‌تواند به دو طریق بر بازارها اثرگذار باشد. همانطور که می‌دانید بسیاری از مواد اولیه از سایر کشورها به داخل کشور وارد می‌شود. بازارهایی که به مواد اولیه خارجی وابسته هستند با افزایش نرخ دلار مجبور خواهند شد که مواد اولیه خود را گران‌تر خریداری کنند. در نتیجه هزینه تولید آنها افزایش پیدا کرده و در نهایت قیمت محصولات نهایی افزایش خواهد داشت. از سوی دیگر خرید مواد اولیه گران‌تر، نیازمند سرمایه در گردش بیشتری برای تامین مواد اولیه است. از آنجایی که بیشتر صنایع در زمینه سرمایه در گردش خود با مشکل مواجه هستند، در نتیجه ممکن است توان خرید آنها با معضل جدیدی روبرو شده و حتی حجم خرید آنها کاهش زیادی داشته باشد.
با بالا رفتن نرخ تبدیل ارز، محصولات صادراتی نیز با افزایش قیمت روبرو می‌شوند. از آنجایی که بیشتر صادرات با توجه به قیمت دلار ارزش گذاری و مبادله می‌شود، در نتیجه صادر کنندگان می‌توانند با فروش محصولات خود در بازارهای جهانی به درآمد بیشتری دست پیدا کنند. به همین دلیل در چنین شرایطی تولید کنندگان سعی می‌کنند بازارهای خارج از کشور را هدف فروش قرار دهند و یا محصولات بازار داخلی را نیز با قیمت بیشتری عرضه کنند. البته از آنجایی که در رابطه با محصولاتی، تولیدکنندگان با محدود کننده‌های دولتی برای قیمت محصول (مثلا قیمت آهن) در داخل کشور روبرو هستند، این صنایع کالای کمتری را در بازار داخلی عرضه می‌کنند. در نهایت با کمبود کالا در بازار، قیمت محصول افزایش اجباری خواهد داشت.
نوسانات دلار در سال‌های گذشته، امروز و فردا
در دو دوره ریاست جمهوری گذشته عملکرد اشتباه متصدیان اقتصادی باعث شد تا دلار به صورت جهنده‌ای افزایش قیمت داشته باشد و شک بازار غیر قابل کنترل و مدیریت باشد. در این دوره‌ها، قیمت دلار به صورت مصنوعی کنترل می‌شد و از رشد طبیعی آن با توجه به شرایط اقتصادی جلوگیری می‌شد. پس از مدتی و با افزایش مشکلات اقتصادی به یکباره این کنترل برداشته می‌شد و دلار به یک باره چندین برابر ارزش قبلی خود خرید و فروش می‌شد.
تورم شدیدی که در چند سال قبل به وجود آمد به دلیل همین تصمیم گیری غلط اقتصادی بود. در نتیجه حتی اگر شما به عنوان مثال بهترین قیمت آهن مشهد را نیز در اختیار داشتید، نمی‌توانستید آن را حتی با چند روز قبل از رها شدن فنر نرخ دلار مقایسه کنید و در نهایت بسیاری از تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی با ضربه‌های شدیدی روبرو شدند.
شرایط فعلی و آینده چطور است؟
در دوره فعلی اما با نوسانات عادی بازار ارز بر اساس شرایط اقتصادی روبرو هستیم و دولت سعی دارد تا کنترل‌های اشتباه قبل را انجام ندهد. اما همین نوسانات نیز برای بازار آسیب‌هایی را به همراه خواهد داشت که نمونه‌های بسیاری از آنها را هر روز می‌توان دید. از سوی دیگر با توجه به آسیب‌هایی که در دوران قبل به تولیدکنندگان و کسب و کارها وارد شده است، توان مقاومت آنها در برابر این آسیب‌ها کاهش یافته و ممکن است به ورشکستگی بسیاری از بنگاه‌ها برسد. شرایط آینده نیز متاسفانه نشانه‌هایی از اتفاق مثبت چشمگیری در کوتاه مدت را نشان نمی‌دهد و به همین دلیل باید گفت که چراغ خطر به صورت جدی برای تولیدکنندگان روشن شده است.
تاثیر دلار بر روی قیمت آهن
آهن آلات محصولاتی هستند که برخی از آنها به سایر کشورها صادر شده و برخی از آنها به داخل ایران وارد می‌شوند. از سوی دیگر این فلز قیمت جهانی مشخصی نیز دارد که از آن نیز تاثیر می‌پذیرد. در نتیجه باید گفت که بازار آهن به نرخ دلار واکنش زیادی را نشان می‌دهد. در نتیجه نمی‌توان به عنوان مثال، قیمت ناودانی مشهد را بدون در نظر گرفتن نوسان دلار پیش بینی کرد.
مثلا میلگرد مشهد را در نظر بگیرید، میلگرد در داخل کشور تولید می‌شود و مقداری نیز وارد می‌شود. اگر قیمت دلار افزایش پیدا کند، به صورت ذاتی آهن به ریال افزایش خواهد داشت پس در نتیجه همه محصولات آهنی مانند میلگرد با افزایش قیمت روبرو می‌شوند. از سوی دیگر در چنین حالتی کارخانجات فولادی به صادرات توجه بیشتری کرده و سعی می‌کنند حجم بیشتری از محصولات خود را صادر کنند. در نتیجه کمبود در بازار ایجاد خواهد شد که این کمبود عاملی برای گرانی خواهد شد. از جهت دیگر با گران شدن دلار در بازار، میلگرد وارداتی نیز افزایش قیمت خواهد داشت و امکان کنترل قیمت با واردات به راحتی امکان پذیر نخواهد بود. در نتیجه افزایش قیمت آهن حتمی و غیر قابل کنترل به آسانی خواهد بود.
تاثیر قیمت آهن بر سایر بازارها
آهن و محصولات آهنی از مواد اولیه بیشتر صنایع و از مصالح ساختمانی اصلی شناخته می‌شود. مثلا در کارخانه‌ای که لوازم خانگی تولید می‌کنند، خانواده آهن برای ساخت بدنه کاربرد فراوانی دارد. پس در نتیجه با افزایش قیمت آهن، بازار لوازم خانگی نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. از صنایع مهمی که به قیمت آهن واکنش مستقیمی نشان خواهد داد، صنعت ساختمان سازی است.
امروزه در داخل کشور مشکل مسکن پس از حدود ده سال بی‌توجهی به آن، به یک مشکل حیاتی تبدیل شده است. در نتیجه قیمت مسکن امروزه با چند سال گذشته بسیار متفاوت است و تبدیل به یک معضل اجتماعی شده است. اگر قیمت مصالح اصلی ساختمان همچون سیمان یا فولاد افزایش داشته باشد، این بازار نمی‌تواند آن را به راحتی تحمل کند و آسیب‌های بزرگی را می‌تواند به جامعه وارد کند.
در نهایت باید گفت شرایط بازار آهن بسیار حساس است و در شرایط کنونی بسیار شکننده است. در نتیجه نوسان قیمت دلار و افزایش قیمت آهن می‌تواند و به طبع آهن افزایش قیمت نبشی مشهد مشکلات بزرگی را برای فعالان این حوزه و حتی سایر صنایع ایجاد کند.
